Omgaan met je innerlijke kritische stem

HSP’s zijn (zelf)kritisch, perfectionistisch en leggen de lat hoog voor zichzelf. In de basis is hier niks mis mee. Maar doe je dat te vaak, dan kan dat negatieve gevolgen hebben voor je mentale en fysieke gezondheid. Meer zelfcompassie en dus liever worden voor jezelf, brengt je weer in balans. HSP-coach Sylvia Caubergh legt uit hoe je dat aanpakt.

Hoogsensitiviteit en zelfkritiek

Veel HSP’s zijn kritisch op zichzelf en leggen de lat hoog. Dit wordt versterkt door hun gedetailleerd waarnemingsvermogen, dus is een foutje zo gevonden en spreekt die kritische stem in je hoofd je al snel toe. Dat je niet zo emotioneel moet doen, je niet moet aanstellen en niet mag huilen. Uitspraken die vroeger waarschijnlijk ook tegen jou als kind zijn gezegd door je ouders, opvoeders of leraren als jouw sensitieve aard zich liet zien. Nu hoor je ze van je innerlijke criticus. In eerste instantie probeert de innerlijke criticus je te beschermen tegen moeilijke situaties. Als kind had je goedkeuring van buitenaf nodig om te overleven. Nu je volwassen bent, heb je juist hinder van dit overlevingsmechanisme omdat het je eigen persoonlijke groei belemmert.

Slecht voor je welzijn

Door jezelf te bekritiseren, maak je gebruik van het gevarensysteem in je lichaam. In de natuur is negatieve informatie een bedreiging. Ons zenuwstelsel heeft zich zo ontwikkeld, dat bij negatieve prikkels en bedreiging de vecht-, vlucht- of verstijfrespons ontstaat en je stress en spanning ervaart. We blijven de negatieve situatie in onze gedachten herhalen, ook als het gevaar al lang geweken is. Stel dat je baas bij jou aandringt om deze middag die ene offerte af te maken, terwijl je daar eigenlijk geen tijd voor hebt. Je gaat in de vechtmodus. Je zet een tandje bij en redt het net om je werk af te ronden voor je naar huis gaat. Als je ’s avonds op de bank zit, blijf je over dit voorval piekeren, jezelf bekritiseren en je voelt je emotioneel uit balans. Je lichaam, brein en zenuwstelsel kennen niet het verschil tussen externe kritiek of je interne criticus. Voor je zenuwstelsel is er nog steeds gevaar waardoor het in de actiestand blijft en niet tot rust komt. Daardoor sta je continu aan, met mogelijk stress, burn-out klachten, angst en depressie als gevolg.

Meer zelfkritiek

Iedereen heeft een innerlijke kritische stem, maar bij HSP’s is die sterker aanwezig. Dit komt omdat we informatie diepgaander verwerken in ons brein. Bovendien hebben we van nature een sterke zelfreflectie en zijn we perfectionistisch. Hierdoor blijf je nadenken over mogelijke verbeteringen en verlang je vaak het onmogelijke van jezelf. Dit hoge, kritische bewustzijnsniveau draagt bij aan ontwikkeling en groei, maar kan zeker op lange termijn zorgen voor negatieve gedachten, angst, depressie en een laag zelfbeeld. Bovendien trek je de kritiek en oordelen van mensen meer aan, waardoor je je eigen innerlijke criticus meer voedt en versterkt.

Zelfcompassie als tegenwicht

Uit onderzoek blijkt dat zelfcompassie een krachtige manier is om emotioneel in evenwicht te blijven én begrip en mededogen voor jezelf te hebben. Psycholoog en hoogleraar Kristin Neff onderscheidt drie aspecten van zelfcompassie. 

Self-kindness
Liefdevolle vriendelijkheid betekent dat je warm, aardig, liefdevol, zachtaardig en begripvol bent voor jezelf in lastige situaties. Dit helpt om stress te verminderen, te kalmeren en te ontspannen.

Common humanity
Dit betekent dat we allemaal kwetsbaar, onvolmaakt en sterfelijk zijn, het wel allemaal eens lastig hebben én fouten mogen maken. We hebben allemaal soortgelijke ervaringen, en juist dat verbindt ons met elkaar. 

Mindfulness
Dit is een bewustzijnstoestand waarin je je eigen gedachten en gevoelens bekijkt zoals ze zijn. Je aandacht is gevestigd op het hier en nu en je observeert en accepteert wat er op dit moment aan gedachten en gevoelens is. 

Intenser voelen en denken

Als je hoogsensitief bent, neem je de hele dag door meer informatie op uit je omgeving en je verwerkt deze informatie op een dieper niveau dan iemand die minder sensitief is. HSP’s hebben het vermogen om heel subtiel waar te nemen. De kleinste veranderingen blijven niet onopgemerkt. Ook je gevoelens en gedachten ervaar je intenser en verwerk je op een dieper niveau. Als HSP ben je vaak ook gevoeliger voor veranderingen in je lichaam en voor pijnklachten. Je neemt de verandering eerder waar en je verwerkt dit ook op een dieper niveau. Hierdoor ben je je bewust en onbewust ook gewaar van alle hormonale veranderingen in je lichaam. Je voelt dat je niet lekker in je vel zit. Je hebt echt het gevoel dat je door die hormoonschommelingen een compleet ander mens kunt zijn. 

Kracht van zelfcompassie

Zelfcompassie helpt om je veiliger en verbonden te voelen met jezelf en met anderen. Het zorgt voor innerlijke vriendelijkheid, helpt je je imperfectie te omarmen en accepteren én is een effectieve tool voor stressregulatie en emotionele veerkracht. Ook helpt het om uit je hoofd te komen en emotioneel in balans te blijven. Vanuit die innerlijke rust ben je meer gemotiveerd om te leren, te groeien of te veranderen.

1. Bewust worden van je kritische stem

Hoe behandel jij jezelf als je in een moeilijke situaties belandt of overweldigd raakt door emotie? Maak je pas op de plaats om jezelf zorg en troost te bieden of komt jouw kritische stem aan het woord? Merk op wanneer je jezelf op je kop geeft en wat de achterliggende drijfveer is. Het kan daarbij helpen om je innerlijke criticus een naam te geven. Zo kan je er op een luchtige manier mee omgaan waardoor je meer afstand neemt van je negatieve en oordelende gedachten. Besef dat dit allemaal een leerproces is en niet meteen perfect hoeft te zijn. 

2. Compassievolle stem vinden

HSP’s zijn empathisch en hebben een sterk invoelend vermogen, waardoor compassie voelen voor anderen, vanzelf gaat. Lief, aardig en begripvol zijn naar vrienden, familie en collega’s in moeilijke situaties, is iets dat HSP’s vaak intuïtief doen. Op die momenten is een zachtere, vriendelijke en meer ondersteunende stem aan het woord. Deze vriendelijke stem ken je als HSP maar al te goed. Met deze stem waarmee je anderen zo liefdevol en aanmoedigend toespreekt en begrip toont, mag jij nu jezelf liefdevol toespreken. 

3. Eigen behoeften ontdekken

HSP’s zijn extern georiënteerd en staan in verbinding met hun omgeving. Daardoor voel je behoeftes en verlangens van anderen vaak beter aan dan die van jezelf. De verbinding met je eigen lijf mag je versterken door je te concentreren op de signalen van je lichaam. Je eigen lichaam en gevoelens zijn een richtingaanwijzer, vooral in lastige situaties. Durf je kwetsbaar op te stellen, leg regelmatig je hand eens op je hart en open je voor de antwoorden die in je op komen. Sta eens vaker stil bij hoe het nu écht met je gaat. De volgende vragen kunnen je hierbij helpen.
– Wat voel ik op dit moment? 
– Wat heb ik nu nodig? 
– Welke woorden zou ik graag willen horen? 
– Welk verzoek heb ik aan mezelf of aan een ander? 

4. Positieve innerlijke dialoog opbouwen

Het zenuwstel van HSP’s raakt snel overprikkeld. Wil je minder stress, meer innerlijke rust en je zenuwstelstelsel versterken, dan is het belangrijk om jezelf niet in de steek te laten als je het even moeilijk hebt. Maak even pas op de plaats, voel je emoties en omarm jezelf. Met de stem van zelfcompassie, zelfacceptatie en zelfliefde, kun je je eigen beste bondgenoot worden. Dankzij compassievolle woorden en aandacht, is het gemakkelijker je inspanningen en moed te erkennen, successen te vieren en jezelf troost te geven. Inspiratie nodig? Met deze voorbeeldzinnen spreek je vanuit zelfcompassie:
– Je hebt het nu even moeilijk, iedereen heeft deze momenten
– Ik ben er voor je, ook als je het moeilijk hebt
– Je emotie mag er zijn en ik ben bij je
– Fouten maken mag, dat is menselijk
– Ik ben trots op hoe ik dit heb aangepakt.

Meer lezen?

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *