Bij de relatietherapeut: wat speelt er in een relatie met een HSP?

Martine Bleeker (54) is onze eigen HSP magazine-psycholoog. Ze behandelt in iedere editie de lezersvragen.  Ze is moeder van drie kinderen, is zelf hoogsensitief en heeft een LAT-relatie met een niet-HSP. In haar praktijk werkt ze veel als relatietherapeut. Wat komt zij daar tegen, en hoe zit dat in haar eigen relatie?

Welke dingen spelen er in een relatie met een hoogsensitieve partner?

Wat ik vooral veel tegenkom in mijn praktijk, is dat als een hoogsensitief persoon aangeeft dat hij behoefte heeft om alleen te zijn, dat er dan een gevoel van afwijzing ontstaat bij de partner. Dus als de hoogsensitieve partner zegt: ‘Ik wil je even niet om me heen hebben’, dat de andere partner zich dan afgewezen voelt. Heel veel issues binnen relaties met hoogsensitiviteit gaan over een gevoel van afwijzing, en daaraan gerelateerd: een gevoel van eigenwaarde.
Het is vaak nogal een klus voor de HSP om aan de partner duidelijk te maken dat het niet om hem of haar persoonlijk gaat, maar dat het echt de eigen behoefte is, een noodzaak om te ontprikkelen. Mensen met hoogsensitiviteit hebben relatief meer behoefte aan alleen zijn. 
Als ik in mijn eigen relatie kijk: mijn partner heeft mij het liefst de hele dag om zich heen, want die vind het gewoon heel fijn om met mij samen te zijn. Dat is natuurlijk een compliment en een duidelijk gevoel van liefde. Maar ik kan er helemaal niet tegen om de hele tijd samen zijn. Ik heb het nodig om te ontprikkelen en ik vind het heel erg fijn om alleen te zijn. Ook met mijn huidige partner heeft het even geduurd voordat hij werkelijk geloofde dat het niet om hem persoonlijk ging.

Als je niet op tijd je grenzen aangeeft, ben je als HSP soms niet meer zo aardig. Je schuldig daarover voelen heeft geen zin

Als ik alleen wil zijn, dan voel ik me vaak chagrijnig en kortaf. Ik irriteer me dan ook werkelijk aan alles en word heel onaangenaam. Het is ook wel logisch dat mijn man dan denkt: je vindt me helemaal niet aardig. Want ik vind hem op dat moment ook even echt niet leuk.

Eigenlijk ben je dan al een stukje over je grens. Ik herken het wel. Wat ik zelf lastig vind is op het moment dat ik het ga voelen: nu ben je me even teveel, omdat alles en iedereen me even teveel is en de hele wereld moet opdonderen, dan ben ik niet meer in staat om het vriendelijk te zeggen. Dan ontstaat wrijving, die niet ontstaat wanneer je het vóór bent.
Wat voor mij wel handig is, is dat mijn partner en ik niet samenwonen. Mijn kinderen zijn het huis uit, dus ik woon alleen. Tegenwoordig ben ik zo ruimschoots voorzien in tijd voor mezelf, dat het probleem eigenlijk weg is. Het gaat er heel erg over dat je als hoogsensitieve heel goed je energie beheert. Dat je nadenkt over wat je aangaat: welke afspraken maak je, hoe deel ik mijn week in, om te zorgen dat ik niet over een grens ga. Dat kan best ingewikkeld zijn. Mensen met dit soort problemen komen bij mij in de praktijk terecht, en vaak weten ze niet dat er hoogsensitiviteit speelt, dat vis ik er dan uit.

HSP en relatie
Fotografie: Elly Vreugd

Soms heb ik nog wel energie voor mijn kinderen, maar niet meer voor mijn man. Dat is voor hem ook verwarrend, lijkt me. Hij kan dan denken: zij wel en ik niet, dus het ligt toch aan mij.

Ja, dat is herkenbaar. Maar hoe overprikkeld je ook bent, er is altijd een restje energie over voor de zorg voor je kinderen. Wat er ook kan gebeuren, is dat er onverwacht iemand langskomt die je lang niet gezien hebt en die je graag wilt spreken. Dan til je je over jezelf heen en zeg je: ‘Kom maar binnen, we drinken even koffie’. Daarna ben je total-loss en is het gevoel van overprikkeling nog veel erger. Tenzij je een burn-out hebt, heb je altijd een reserverpotje energie, ook hoogsensitieve mensen. Dat kan inderdaad wel verwarrend zijn voor de partner: ineens heb je wel energie voor het bezoek. Het is voor hoogsensitieven altijd een ding als iemand onverwacht voor de deur staat. Kan ik het er wel bij hebben, of kan ik beter een afspraak maken voor een andere keer? Of ben ik zo blij om diegene te spreken, dat ik even uit mijn reservepotje put? 

Zou jij hoogsensitieve mensen aanraden om alleen te gaan wonen, of gaat dat een beetje te ver?

Inderdaad, dat gaat te ver. Het kan prima, samenwonen als je hoogsensitief bent. Het is heel belangrijk dat je allebei je eigen dingen hebt. Als je partner echt graag alles samen wil doen, dan kan hij beter niet een hoogsensitief persoon uitzoeken, dat werkt niet. Mijn partner doet bijvoorbeeld aan een teamsport en hij doet op zondag wedstrijden. Hij vindt het natuurlijk superleuk als ik af en toe kom kijken, maar dat doe ik dus niet vaak. Dat is nou net lekker eventjes mijn dagje alleen. Als je allebei werk hebt en je partner gaat het huis uit voor werk en zelf kun je wel eens thuis werken, is dat heel fijn. Voor mij betekent alleen thuis zijn niet alleen maar op de bank liggen en niets doen. Vaak moet ik even herstellen en rommel ik een uurtje in huis. En dan ga ik aan het werk en dan komen de meest creatieve dingen boven als ik alleen ben. Het werkt voor mij heel goed om echt alleen te werken. Ik kan nooit werken in een organisatie waar ik in een kantoortuin moet werken. Ook bij het samenwonen is tijd alleen wezenlijk. 

Dan kan het inderdaad helpen als je partner af en toe uithuizig is omdat hij iets met anderen onderneemt.

Precies, en het is belangrijk dat de niet-hoogsensitieve partner begrijpt dat dit een behoefte is van de HSP. Zo had ik een stel in de praktijk, waarvan de vrouw aangaf dat ze graag wilde dat de gepensioneerde man plannen buitenshuis maakte op de dag dat zij vrij was. Zo kon zij ook een dag alleen thuis zijn. Maar de man vond het juist leuk om dingen samen te doen op die dag, en hij kreeg het niet voor elkaar om op die dag met anderen af te spreken. Hij ging zo voorbij aan de behoefte van zijn vrouw. Nu wist zij niet dat ze hoogsensitief was, en dat is wel belangrijk. Want je weet dan beter wat je behoeften zijn en ook hoe waardevol het sensitieve gedeelte van jouw karakter is. Hoogsensitiviteit geeft ook kracht in je relatie, als het goed is houdt je partner juist van jou ook vanwege de mooie kanten van je gevoeligheid. Dat je samen onderzoekt wat elkaars behoeften en waarden zijn en die respecteert.

Grenzen aangeven is daarbij ook essentieel, liefst op een liefdevolle manier. Maar als dat niet meer lukt door de overprikkeling, dan zal de partner die jou door en door kent, denken van: o ja, nu is ze even niet meer zo aardig. Ik moet even een stapje terug doen, we hebben het er wel weer over als ze is bijgetrokken. Dat is ook wat mijn partner doet. Hij weet dan dat hij gewoon even weg moet gaan. Hij pakt dan zijn tas en zegt: ‘Dag, lieve schat, ik ga ervandoor’. Hij houdt het dan ook heel kort. Later zegt hij soms: ‘Ik wou er nog even op terugkomen, wat gebeurde er nou precies, hoe kwam het nou dat je overprikkeld raakte?’

Neem jij het jezelf niet kwalijk dat je onaardig uit de hoek kwam, dat het je niet lukt om de boodschap netjes over te brengen? Dat heb ik zelf wel geregeld.

Nou, ik besef wel: dat was niet aardig. Vaak stuur ik dan even een appje erachteraan: ‘Ik heb het niet aardig gezegd, sorry, het was me even teveel’. Maar dan laat ik het ook weer los. Jezelf op je kop zitten over dingen die je niet goed hebt gedaan, vind ik volslagen zinloos. Erkennen is goed, maar schuldgevoel geeft last, kost energie, en dat is helemaal niet nodig.
In mijn meditatiecommunity heb ik dat goed geleerd: je bent helemaal perfect zoals je bent. Er hoeft niet aan je gesleuteld te worden. Je kan wel verkeerde gewoontes hebben aangeleerd en het is wel goed om het daarover te hebben. Als je dat doet vanuit oordeel en beschuldiging, dan verwijder je van elkaar. Terwijl als je het doet vanuit nieuwsgierigheid, als je zegt: ‘Ik vind het niet zo prettig, wat maakt dat je het zo doet?’, dan draai je het om. Je geeft de ander alle ruimte om uit te leggen wat er gebeurt. Je geeft wel je grenzen aan: ‘Ik vind het niet fijn als je dit doet, dat doet dit en dat met mij’. Zo kom je achter elkaars behoeftes.
Als ik narrig doe en mijn partner zegt: ‘Hee, lieve schat, wat is er aan de hand?’, dan begin ik prompt te huilen. Want dan is er ook wat. Dan huil ik even en dan kan ik het vertellen en dan weten we ook allebei meteen wat er nodig is. De uitdaging hierbij voor de partner is, om het niet persoonlijk te nemen. Daar is in relaties eigenlijk altijd alles op terug te voeren. Dat het gedrag van de ander jou het gevoel geeft dat je niet oké bent, het raakt je persoonlijk.

Welke dingen zijn juist heel leuk voor een relatie als je hoogsensitief bent?

Wat ik van cliënten hoor, maar ook zelf ervaar, is dat het leven heel intens is als HSP. We kunnen niet oppervlakkig zijn. Er zit veel diepgang in en intensiteit. Dat moet je als partner ook echt waarderen en willen. Als je dat niet wil, dan wordt het heel ingewikkeld. Maar het mooie is dat de HSP intens kan genieten en de partner daarin mee kan nemen. Bijvoorbeeld: ‘Kijk eens, die natuur, moet je zien hoe mooi’. Ook intensiteit in seksualiteit is iets wat mensen vaak heel erg waarderen. Oppervlakkige onenightstands zijn minder prettig voor HSP’s.
Een ander aspect is het heel snel aanvoelen wanneer dingen niet kloppen. Een stukje zuiverheid, beseffen dat mensen soms andere dingen zeggen dan ze voelen. Een grote intuïtie, als je daar als hoogsensitieve naar durft te luisteren, brengt dat vaak in de relatie ook veel.

Je kan wel zeggen: ‘Ik voel mij zo omdat jij zo doet’, maar dat klopt nooit.

Jij zegt dat veel problemen in de relatie te maken hebben met weinig zelfwaarde. En dat je naar een therapeut kan gaan om te kijken wat er in je verleden gebeurd is, wat dit veroorzaakt heeft.

Hoogsensitiviteit is voor heel veel mensen in hun kindertijd benaderd als ‘anders dan anderen’, dat werd gezien als afwijkend, en afwijkend is al snel ‘minder goed’. Puur vanuit de hoogsensitiviteit, ontstaat al vaak een gevoel van weinig zelfwaarde. Er zijn ook mensen waarbij de hoogsensitiviteit in hun kindertijd juist heel erg is gewaardeerd, waar werd gezegd: ‘Wat doet ons kind dat bijzonder’. Mensen die daarin gedragen en gesteund zijn geweest, hebben een groter gevoel van eigenwaarde. Het kan zijn dat je op school en andere plekken wel als ‘anders’ wordt benaderd, maar dat de ouders dan zeggen: ‘Ja, lastig hè, de meeste kinderen doen het anders. Maar dat geeft niet, het is juist heel mooi dat je dat kan.’ Als het op die manier wordt opgevangen, dan kan iemand goed zijn eigen waarden in zijn hoogsensitiviteit ontwikkelen. Maar zo is het natuurlijk velen van ons niet vergaan. Dus daar zit al een issue. Los van, dat iedereen eigenlijk issues heeft met afwijzing. Want we lopen allemaal aan tegen afwijzing in ons leven.

Het kan zijn dat je issues hebt in de relatie waar je niet uit komt. Dan is een therapeut wel een goed idee. Dan ga je er samen naar gaan kijken. Het is altijd een gelijkwaardig proces, want beide partners hebben issues. Als één van tweeën gefrustreerd reageert, dan heeft hij per definitie zelf een issue. Het op de ander afschuiven heeft niet zoveel zin. Je kan wel zeggen: ‘Ik voel mij zo omdat jij zo doet’, maar dat klopt nooit. Natuurlijk is het belangrijk dat je je grenzen aangeeft en zegt: ‘Hee, ik vind dit niet prettig’, maar dat je in de emotie schiet, dat zegt iets over jezelf. Met iemand die hoogsensitief is, kom je sneller in dat proces. Want een HSP kan er niet ‘overheen leven’, het even opzij schuiven. Dat gaat niet.

Ik heb wel eens het idee dat HSP’s best onhandig uit de hoek kunnen komen. Dat ze bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik ben hoogsensitief, dus jij moet dit en dat’. ‘Mijn partner begrijpt me niet, hij heeft totaal geen inlevingsvermogen’.

Daar zeg je iets heel belangrijks: als je als HSP wilt dat de ander zich inleeft in hoe jij je voelt, dan ga je eigenlijk al bij voorbaat de mist in. Want als de ander niet hoogsensitief is, zal hij je nooit echt kunnen begrijpen. Dat moet je dus ook niet verwachten. Wat je wel mag verwachten, is dat hij zijn best doet om het te respecteren. De bereidheid om je te volgen in je behoeftes: ‘Zo werkt het nu eenmaal bij de ander’. Daar kun je trouwens ook in doorschieten. Als je partner om je heen gaat lopen dansen met je hoogsensitiviteit, en daar voorzichtig en beschermend in wordt, dat is ook niet de bedoeling. Dat heb ik eens meegemaakt in mijn praktijk. De vrouw vertelde: ‘Ik zat lekker in mijn huiskamer met een muziekje aan, ik hou van hardrock, want als je hoogsensitief bent betekent dat niet dat je niet naar hardrock wil luisteren. Mijn partner komt binnen, doet de muziek uit en een paar lampen uit, en zegt: ‘Dat zijn veel te veel prikkels voor jou, dat is helemaal niet goed voor je.’ Terecht werd ze daar boos om. 

Zelf heb ik dat met mijn huidige partner ook wel eens: hij houdt heel veel van me en wil niet dat ik overprikkeld raak. Vooral voor mezelf niet. Maar ik heb er een hekel aan als hij dan voor mij gaat denken. Ik vind het wel fijn als hij zegt: ‘Goh, heb je niet een beetje veel gepland deze week, is dat wel handig?’ Ik kan dan zeggen van: ‘Ja, inderdaad’, of ik zeg: ‘Ik wil het wel graag doen, maar dan plan in het weekend erna helemaal niks in’. Vervolgens is het belangrijk voor de partner dat hij ook voelt waar hij zelf behoefte aan heeft. Hij kan bijvoorbeeld zeggen: ‘Het is wel leuk en aardig met jou, met je hoogsensitiviteit, maar ik heb wel zin om in het weekend naar vrienden te gaan, dus ik ga wel iets voor mezelf plannen.’ Dat moet je dan ook respecteren, want de niet-HSP heeft waarschijnlijk meer prikkels nodig.

Misschien zelfs zo veel dat de HSP op een gegeven moment denkt: we doen nooit meer iets samen, ik ben er ook nog.

Inderdaad, en daarom moet je regelmatig even evalueren hoe het gaat. Je kunt dan zeggen: ‘Ik merk dat je veel zelf onderneemt, en dat is ook logisch, want ik zeg natuurlijk ook vaak ‘nee’ tegen evenementen met veel mensen enzo. Maar ik vind het wel jammer dat ik je niet meer zoveel zie.’ Het is belangrijk dat je je eigen behoeften goed voelt en dat je het bespreekt met elkaar. En dan niet op een moment dat het misgaat, maar op een moment dat het rustig is. Als er ruzie ontstaat, dan spelen er vaak van dit soort dingen op de achtergrond, waar je je niet van gewaar bent. Dan heb je dingen niet voldoende opgemerkt. Dan krijg je ruzie, en dat is niet erg, als een van tweeën maar zegt: ‘Wacht eens even, zullen we eens rustig gaan kijken wat er aan de hand is? Waarom loopt het zo hoog op in onze emotie?’ Dan kun je gaan kijken: wat speelt er bij mij waardoor ik zó boos word? Als je vaak ruzie hebt en je komt er niet uit, is dat een goed moment om een relatietherapeut op te zoeken. ‘Wat hebben we nu niet in beeld, waardoor we steeds op dit punt uitkomen?’

En dan ga jij als een soort detective op zoek naar alles wat er onderhuids ligt.

Precies. Dat zie ik inderdaad als mijn taak als relatietherapeut: wat heb je van jezelf niet in beeld? Je kunt ook zelfhulpboeken of online trainingen volgen, die zijn zinnig omdat ze theorie behandelen. Mensen gaan het ook lezen als ze toe zijn aan een stukje zelfonderzoek. Daardoor begrijp je bepaalde processen beter. Maar je blinde vlek kun je zo niet ontdekken, daar heb je een therapeut voor nodig. Vroeger had je oerstammen waar een wijze oude man of vrouw zat, waar je naartoe kon als je het niet meer wist. Tegenwoordig leven we in een cultuur van individualisering. Er heerst de gedachte dat je het allemaal zelf moet kunnen. Dat is in mijn beleving klinkklare onzin. We moeten het samen doen, we kunnen niet zonder elkaar. We zijn geneigd om heel lang binnen onszelf rond te draaien, terwijl we eigenlijk een spiegel moeten opzoeken. Ik zie mensen vaak binnen een paar maanden enorm opknappen in de praktijk. 


Meer over relatietherapeut Martine Bleeker: www.de-ont-dekking.nl

Lees meer over hoogsensitiviteit en relaties: Jij bent hoogsensitief en je partner niet.

Meer lezen?

6 gedachten over “Bij de relatietherapeut: wat speelt er in een relatie met een HSP?”

  1. Ik heb een relatie met iemand die kenmerken heeft van OCPS. Hij wil niet geholpen worden, geen vertrouwen in een therapeut. De relatie slurpt mijn energie. Hoe kan ik ons of mij helpen?

  2. Hoi, ik heb een relatie gehad met een hoogsensitief persoon. We hebben een aantal keer ruzie gehad over hele banale zaken. Nu heeft ze de relatie gestopt en zegt ze dat ik haar heel veel pijn heb gedaan. Ik voel me enorm schuldig, maar ik denk dat ik in die discussie haar (oude) pijnpunten heb geraakt en zij dit aanvoelt als pijn die ik heb veroorzaakt.

    Ik wil niets liever dan haar terug in mijn leven. Want los daarvan hadden wij het heel goed samen. Ik heb al toenadering gezocht en een mooie brief geschreven maar ze blijft afstand nemen en zegt dat ze veel tijd nodig heeft om te verwerken. Dat snap ik niet, want de ruzie ging over iets stom, ik heb geen geweld gebruikt, haar niet uitgescholden of zo. Hoe kan het dat dit haar dat zo diep heeft geraakt?

    Ik wil dit graag begrijpen om de impact van mijn handelen op haar te begrijpen.

    1. Hoi Eva, we sturen je vraag door naar de HSP magazine-psycholoog. Haar antwoord vind je straks in editie 20.

  3. Ik heb al 22 jaar een relatie met een hsp-er waarvan 13 jaar getrouwd. We hebben het 80% van de tijd heel fijn samen en houden ook heel veel van elkaar. Ik heb een dominante persoonlijkheid en wil graag dingen samen doen. Nu wil ze scheiden omdat ze mij los wil laten in liefde en niet gelooft dat therapie ons verder kan brengen. Is dit zo? Of kan ik door middel van therapie leren om haar beter te begrijpen? Ik wil haar namelijk niet kwijt en samen oud worden. Gr Dennis

    1. Hoi Dennis, bedankt voor je vraag, we sturen hem door naar de psycholoog van HSP magazine. Hou de lezersvragenrubriek in de gaten. Sterkte!

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *