Tijdens de puberteit verandert er van alles in je lijf en je brein. Hoogsensitieve pubers ervaren de worstelingen uit deze periode nog intenser. HSP-expert Esther Bergsma beschrijft waar dit door komt en geeft zowel pubers als ouders handvaten en tips.
Als je een hoogsensitieve puber bent, kan het best lastig zijn om je staande te houden. In de puberteit verandert in de eerste plaats je hormonale balans en de functionaliteit van je brein. Bepaalde hersengebieden zijn minder ontwikkeld dan andere waardoor, volgens Eveline Crone van het boek Het puberende brein, de focus meer op kortetermijndoelen en op de vriendengroep ligt. Ben je hoogsensitief bent, dan beleef je alles ook intenser. Dat heeft te maken met hoe je hoogsensitieve brein functioneert. Je merkt veel meer in je omgeving op en denkt dieper na over al die informatie. Diepgaande verwerking noemen we dat. De vraagstukken waar je als puber tegenaan loopt, hebben daardoor nog meer impact op jou dan op niet-hoogsensitieve leeftijdsgenoten. Met alle emoties die ermee gepaard gaan.
Hoor ik erbij?
Voor jou als puber is het belangrijk om bij de groep te horen, omdat je brein steeds meer gericht raakt op verbinding met vrienden. Als je hoogsensitief bent, wordt dat proces versterkt. Het hoogsensitieve brein is namelijk meer gericht op sociale contacten. Als een klasgenoot bijvoorbeeld wat stiller is dan anders, vraag jij je af of diegene boos op jou is. Als het gesprek in de pauze opeens stilvalt, is je eerste gedachte dat jij iets verkeerd hebt gezegd. Als jouw vriendin minder uitbundig lacht om jouw grapjes, ben je bang dat ze je niet meer leuk vindt. Jij ziet kortom meer kleine signalen, en denkt snel dat die iets zeggen over hoe jij in de groep ligt. Daardoor heb je eerder dan niet-hoogsensitieve jongeren het gevoel dat je er niet helemaal bij hoort.
Diepgang
Een andere reden waarom je het gevoel kunt hebben dat je er niet echt bij hoort, is dat jij meer behoefte hebt aan diepgang. Als hoogsensitieve puber denk je waarschijnlijk na over de meer complexe maatschappelijke onderwerpen of ben je in ieder geval meer bezig met de gevolgen van je keuzes dan je klasgenoten. Je vrienden interesseren zich misschien niet voor jouw gedachten of reageren er misschien zelfs op een vervelende manier op, waardoor je je een vreemde onder gelijken voelt. Ook ben je sneller geraakt door onrechtvaardigheid. Daardoor heb je veel last van pestgedrag, ook als het niet jou betreft. Zelfs leerkrachten begrijpen niet altijd waarom je je zo druk maakt. Dit kan ook het gevoel versterken dat niemand je begrijpt. Verder overzie je beter mogelijke gevolgen van een keuze. Dat is een mooie eigenschap, maar die kan makkelijk doorslaan in perfectionisme. Want wanneer is iets goed genoeg? Nog wat langer leren, je werkstuk nogmaals verbeteren of extra oefenen voor je presentatie… Vaak is dat niet nodig, maar het kost je wél extra energie.
Overprikkeld
De meeste middelbare scholen zijn geenszins ideaal voor hoogsensitieve pubers. Ze genereren een bombardement aan prikkels. Denk aan de geluiden van alle pratende schoolgenoten tijdens de lunch, de geuren uit toiletten en gymzalen, de aanrakingen als je door een volle gang loopt, de steeds wisselende lokalen en docenten, het humeur van medeleerlingen of docenten en de eventuele slechte sfeer in de klas. Als hoogsensitieve puber neem je het allemaal waar en moet je het verwerken. Dat wordt op een gegeven moment te veel. Zeker als je ook nog het gevoel hebt dat jij hetzelfde moet kunnen als je vriend(inn)en. Naast school nog sporten, een bijbaantje, afspreken, uitgaan of er een spannende hobby op nahouden: waarschijnlijk ben je dan continu moe. Doordat je brein informatie diepgaand verwerkt, heeft het meer rust nodig. Als je die rust niet neemt, ligt uitputting en zelfs een burn-out op de loer.
Voordeel
Het klinkt en voelt misschien als een nadeel om hoogsensitief te zijn als je dit allemaal leest. Maar hoogsensitiviteit heeft ook veel voordelen. Je bent attent en empathisch. Kunt goed risico’s signaleren, maar ook kansen. Je ziet creatieve oplossingen en bevordert de onderlinge band tussen je medescholieren, vriend(inn)en en familie. Een ander voordeel is dat positieve ervaringen jou veel meer helpen dan je klasgenoten. Als je bijvoorbeeld het gevoel hebt dat je gesteund wordt door je ouders, een fijne leerkracht of een coach, dan voel je je veel prettiger en presteer je vaak zelfs beter op school. Creëer daarom voor jezelf die ideale omstandigheden!
Tips voor hoogsensitieve tieners
- Lees meer over hoogsensitiviteit en wat het precies betekent.
- Zoek uit voor welke prikkels je het meest gevoelig bent en in welke situaties je er het meeste last van ervaart, zodat je daar rekening mee kunt houden.
- Besef dat jouw brein anders werkt en dat anderen jou niet altijd begrijpen. Bedenk echter ook dat 20% van de mensen hoogsensitief is en je dus niet de enige bent.
- Doe niet hetzelfde als anderen, maar ontdek wat voor jou prettig is. Misschien kost een bijbaan jou te veel energie. Jij hebt nu eenmaal wat meer rust nodig, daar is niets mis mee.
- Niet iedereen hoeft jou aardig te vinden. Zoek vrienden die jou een goed gevoel geven. Je hoeft niet elke klasgenoot het naar de zin te maken.
- Ga bij het leren voor goed genoeg en niet voor perfect. De energie die je daarmee bespaart, kan je beter besteden aan activiteiten waar je blij van wordt.
- Vind je het fijn om je gevoelens en gedachten te bespreken? Uit onderzoek blijkt dat hoogsensitieve jongeren hier veel profijt van ervaren. Zoek iemand die goed naar jou luistert, zoals een hartsvriend, een lieve tante of eventueel een HSP-coach zoals je die kunt vinden op bijvoorbeeld hoogsensitief.nl/coachen.
Meer lezen?