Door Arnold ten Oever, foto’s: Shutterstock, Aalto University Finland & PNAS
Natuurlijk hebben studies, inzichten en tips rond hoogsensitiviteit betrekking op zowel vrouwen als mannen, alleen onderdrukken veel HSP-mannen hun gevoeligheid geregeld. Omdat ze vaak het idee hebben sterk, rationeel en onverstoorbaar te moeten zijn. Coach voor HSP-mannen Arnold ten Oever legt uit waarom het voor hen zo belangrijk is om te luisteren naar hun gevoel én lichaam.
Voor ieder mens is het belangrijk om naar zijn of haar lichaam te luisteren. Maar voor de westerse mens ligt de focus meestal op het denken en niet op het voelen. ‘Wat voel je waar in je lichaam?’, is een vraag die je jezelf vaker zou moeten stellen. En dan gaat het niet alleen over echt fysieke pijn of ongemak, maar ook over je emoties. Je depri voelen, kun je bijvoorbeeld in je buik ervaren. Door je bewust te worden van wat je lijf je probeert te vertellen en er aandacht aan te geven, krijgen deze gevoelens ook de ruimte die ze nodig hebben. En dat is belangrijk, want dat maakt je een gezonder en gelukkiger mens.
Opgeslagen emoties
Als HSP is het misschien nóg belangrijker om te horen wat je lichaam je te vertellen heeft. Ten eerste omdat er een sterke relatie is tussen HSP en burn-out. Ten tweede omdat HSP’s – met name mannen – goed zijn in het onderdrukken van gevoelens, waardoor die ‘vast’ kunnen komen te zitten in het lichaam. Neurowetenschapper Candace Pert schrijft in haar boek Molecules Of Emotion dat emoties op verschillende plekken in het lichaam kunnen worden opgeslagen. Om precies te zijn in eiwit-receptoren die onder andere in organen, weefsel, huid, spieren en klieren zitten. Het zijn dan reële emoties uitgedrukt door je lichaam waar iets mee moet gebeuren. Negeer je ze, dan kun je fysieke en emotionele klachten krijgen.
Je lichaam heeft waarschijnlijk al maandenlang signalen afgegeven die jij hebt genegeerd
Emoties onderdrukken
Uit onderzoek komt naar voren dat jongens vaak al vroeg leren om gevoelens te onderdrukken. En dit terwijl uit een studie van de Harvard Medical School blijkt dat jongens doorgaans juist emotioneel expressiever zijn dan meisjes. Dit suggereert dat er iets in de jongensjaren gebeurt waardoor die expressie vermindert. Waarschijnlijk geven veel ouders, al dan niet bewust, toch nog steeds door aan hun zonen dat ze flink moeten zijn en niet mogen huilen. Dit heeft op termijn dus impact op je emotionele ontwikkeling als man.
Burn-out
Maar even terug naar dat extra risico op burn-out. Uit een studie van expert hoogsensiviteit en sociaalwetenschappelijk onderzoeker Esther Bergsma blijkt dat wereldwijd 15% van de beroepsbevolking een burn-out heeft of ooit had. Voor HSP’s ligt dat percentage in Nederland op 57% en wereldwijd op een schokkende 75%. Weliswaar gaat het om meer vrouwen dan mannen, maar bij mannen levert het idee kostwinner te moeten zijn en de angst om hierin te falen, extra druk op. Burn-out is een signaal van het lichaam dat je te lang over je grenzen bent gegaan. Dat kan zich uiten in fysieke klachten als hoofdpijn, duizeligheid, een pijnlijk gevoel op de borst, hartkloppingen, pijn in je buik en spijsverteringsklachten. Je lichaam heeft waarschijnlijk al maanden signalen afgegeven die jij hebt genegeerd. Totdat je ze niet meer kúnt negeren.
Emoties vastzetten
Maar hoe weet je dan wat je lichaam je precies probeert te vertellen? Exact die vraag stelden zich ook een aantal onderzoekers van de Aalto University in Finland in 2013. Op basis van hun onderzoek ontwikkelden ze een ‘emotiekaart’ waarop je precies kunt zien welke emoties waar in je lijf kunnen opduiken. En waar zich dus ook kunnen opslaan (zie onderstaande afbeelding). Omdat hoogsensitieve mannen emoties dieper ervaren, kun je daar in de vorm van lichamelijke klachten nog meer last van krijgen. En die klachten, zeker in combinatie met stress, zijn niet mals. In het boek Wanneer je lichaam nee zegt van de Hongaars-Canadese arts en auteur Gabor Maté, geeft hij onder andere multiple sclerose, inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn, hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten en zelfs kanker als mogelijke gevolgen aan.
‘Wat voel je waar in je lichaam’ is een vraag die je jezelf vaker zou moeten stellen
Leren luisteren
Je hebt er dus alle belang bij om beter naar je lichaam te luisteren. Hoe je dat doet? Het begint door eerst meer tijd voor jezelf te nemen. Juist als je druk bent en meent geen tijd te hebben. Want je eerste prioriteit ben jij zelf. Zorg eerst voor jezelf, dan pas voor een ander. Dus maak die afspraak met je partner, kinderen, vrienden of opdrachtgever dat je op een bepaalde tijd niet gestoord kunt worden of niet beschikbaar bent. Zet het in je agenda en zorg dat er niks tussenkomt.
Zoek vervolgens een methode of activiteit die bij je past om bij jezelf en bij je gevoel te komen. Denk bijvoorbeeld aan:
· Meditatie
· Yoga
· Ademhalingsoefeningen
· Haptonomie oefeningen (waarbij je leert luisteren naar je eigen gevoel)
· Sporten (niet te intensief, omdat je je gevoelens dan kunt wegdrukken)
· In je tuin werken
· In je eentje wandelen, bij voorkeur in de natuur.
Het gaat er dus om dat je iets vindt dat je gemakkelijk kunt toepassen, inplannen én dat goed bij je past. Zo blijf je het met plezier doen en wordt het geen verplicht moetje. Werkt je voornemen niet helemaal zoals je wil? Probeer het dan op een andere manier. Vind je tuinieren na je werk toch niet relaxed, probeer het dan eens ‘s ochtends heel vroeg. Of lukt sporten in je eentje niet echt, kies dan een groepssport die jou misschien wel de motivatie geeft om te blijven gaan.
Grenzen voelen
Het fijne is dat als je beter naar je lichaam gaat luisteren, je ook beter je eigen grenzen gaat voelen. En die beter kunt leren aangeven. Sta daarom geregeld stil bij wat je lijf je probeert te vertellen. Wees bijvoorbeeld extra alert als je vermoeid raakt of te veel prikkels hebt gehad. De lichamelijke signalen kunnen dan bijvoorbeeld rode ogen, slaperigheid, hoofdpijn of een vol gevoel zijn. Te veel stress gehad? Een verhoogde hartslag of versnelde ademhaling tijdens rustige momenten kunnen dan tekenen zijn om even op de rem te gaan staan. Beter naar je lichaam luisteren betekent ook het echt voelen van alle hoogte- en dieptepunten in je leven en daar bewust stil bij kunnen staan. Dat vraagt wel dat je vaker uit je hoofd moet komen. Want voelen doe je met je lichaam en niet met je gedachten door emoties weg te stoppen of te negeren. Maar wat dat je gaat opleveren is meer dan de moeite waard: een leven in balans waarin je steeds meer jezelf kunt zijn.
Meer lezen?