Psycholoog Eva Pama-van ’t Zand van reïntegratiebureau Hooggevoelig heel gewoon: ‘De maatschappij is aan het veranderen op het gebied van hoogsensitiviteit. Grote organisaties zoals het UWV en Menzis zien in, dat goed omgaan met hoogsensitiviteit nodig is om het ziekteverzuim terug te dringen en beter gebruik te maken van deze eigenschap.’ We interviewen haar hierover.
Welke mensen komen het meest bij jullie reïntegratiebureau terecht?
Als bij ons de telefoon gaat, is het meestal een werknemer die zegt: ‘Ik ben aan het werk, maar ik ben er niet meer zo blij mee’, of ‘Ik zit in de ziektewet’. Onze visie is dat gevoel een talent is, en hooggevoeligheid een eigenschap die te waardevol is om te onderdrukken of af te vlakken. We profiteren met z’n allen als we ruimte geven aan sensitiviteit, want dat is juist wat we nu nodig hebben en in de toekomst nog meer. De technologische ontwikkelingen zijn heel mooi en fascinerend, en maken dat we daarnaast sensitiviteit nog meer nodig hebben. We begeleiden HSP’s hierbij. Het UWV betaalt de coaching, of anders de verzekeraar of soms de werkgever zelf, bijvoorbeeld gemeentes en grotere zorginstellingen.
Leuk dat hoogsensitiviteit zo serieus wordt genomen door verzekeraars en grote bedrijven. Want ik merk zo in het dagelijks leven dat mensen over hoogsensitiviteit nog wel eens denken: het is een hype of het is iets zweverigs.
Ik merk daar ook wel verschil in. We zijn elf jaar geleden begonnen, en toen was het onderwerp hooggevoeligheid nog vrij onbekend. Mensen zeiden vaak: ‘Daar heb ik nog nooit van gehoord’. Ik merk de laatste jaren dat iedereen er wel van gehoord heeft, en er zijn inderdaad mensen die denken: wat vaag, of wat een aanstellers. Maar er zijn ook veel mensen die zich er inderdaad in herkennen. Het is mooi dat we al bijna vijf jaar trajecten doen voor het UWV, als zo’n grote organisatie dit oppakt, dan volgen anderen ook.
Menzis is nu ook bij ons aangesloten. Zij zetten echt in op preventie en in dat kader nemen ze hooggevoeligheid mee. Ook gemeenten staan ervoor open. Ik sprak laatst met iemand van een gemeente die zei: ‘We zijn al jaren bezig met talentmanagement, maar het verzuimcijfer ging maar niet omlaag. Nu hebben we een paar trajecten met jullie gedaan en het kan wel eens zo zijn dat we met hooggevoeligheid eigenlijk de sleutel hebben waarom dat verzuim niet verandert.’ Er gaan echt wel wat ogen open nu.
Dus we leven nu in een maatschappij die aan het veranderen is op het gebied van hoogsensitiviteit?
Ja, dat idee heb ik wel. Zeker als de grotere bedrijven dit op de kaart zetten, dan volgen anderen ook. Zo hadden we bijvoorbeeld laatst een webinar voor medewerkers van bedrijven die aangesloten zijn bij Menzis, bijvoorbeeld Aldi, Jumbo en PostNL. Daar waren honderden aanmeldingen voor.
Ik merk dat bijvoorbeeld medewerkers van het UWV ons gaan bellen: ‘Ik ken het begrip hoogsensitiviteit niet, maar mijn klant heeft het erover, kun je er wat meer over vertellen?’. Er is niet zoveel weerstand als er jaren geleden was.
De mensen die bij jullie aankloppen, zijn niet blij op hun werk en denken dat het met hun hooggevoeligheid te maken heeft?
Ja, over het algemeen wel, maar er zijn ook mensen die ons preventief inschakelen. Zo hadden we laatst een dierenarts die zei: ‘Ik ga binnenkort starten in een nieuwe praktijk, hoe zorg ik er nu voor dat ik niet weer in dezelfde valkuilen ga trappen?’. We begeleiden zo iemand dan drie maanden met jobcoaching om te helpen met de start.
Wij werken ervaringsgericht, dat betekent niet alleen praten maar ook dingen doen. Zo hebben we bijvoorbeeld een model van een huis met vier kamers. Je kunt jezelf voorstellen dat je vier kamers hebt: je mentale kamer, je gevoelskamer, fysiek en zingeving. Daar hebben we allemaal werkvormen voor, dat je kan scoren hoe het daarmee staat. Dat kun je invullen en het er met je hoofd over hebben, maar we leggen ook wel grondplaten neer, en dat je daar overheen gaat lopen en er echt in gaat staan. Je gaat meer dingen doen en ervaren.
Hoe reageren werkgevers in het algemeen op het label HSP?
Aan de ene kant vragen ze zich af: wat is dat nu weer? Veel mensen zijn vooral geïnteresseerd in praktische dingen: hoe herken ik het, en wat kan ik er dan mee? Werkgevers die het zelf niet herkennen staan best open ervoor, ook als ze horen dat één op de vijf mensen hoogsensitief is. Als dit een onderwerp is waardoor mensen vaker uitvallen op het werk, is het zeker interessant om hier wat mee te doen. Het gaat over duurzaamheid, en dat interesseert werkgevers wel, vooral bij de grotere bedrijven waar ze ook wat meer middelen hebben.
‘We doen al vijf jaar trajecten voor het UWV, als zo’n grote organisatie dit oppakt, dan volgen anderen ook’
Waar hebben HSP’s in hun werk het meeste last van?
Ik denk dat het lastigste is als er incongruentie is: ze voelen dingen maar er wordt het idee gegeven dat het niet zo is. Leidinggevenden doen alsof ze leiding geven maar zijn eigenlijk niet echt betrokken. Als er, net zoals bij een ijsberg, boven water wat anders is dan onder water. Als het gaat over sfeer en collega’s, dan is dat waar de hooggevoelige stukloopt. Ze gaan nog meer hun best doen maar houden het niet vol. Ze kunnen dat vaak ook niet benoemen. Andere dingen zoals pauzes nemen en je taken goed omschrijven zijn praktische zaken waar je het best over kan hebben met je manager. Maar sfeer benoemen onder collega’s is lastig te bespreken, we zijn dat ook niet gewend.
Is het niet zo dat als je in een bedrijf werkt, er altijd vervelende types tussen zullen zitten?
Ja, dat is ook zo, je hoeft ook niet met iedereen vrienden te zijn. De hooggevoelige heeft vaak de aandacht helemaal bij de ander, of bij de wisselwerking tussen collega’s. Hun focus gaat daarnaartoe en dan gaan ze bij zichzelf weg, ze voelen niet meer hoe het met zichzelf gaat. In trajecten leren ze om steviger te staan, om hun eigen gevoelens beter waar te nemen en om zich af te schermen voor anderen. Dan kun je het nog steeds wel zien, maar dan hoeft het niet meer zo door je heen te gaan. We gebruiken wel eens het beeld dat je zelf een huis bent. Als je er geen tuin omheen hebt, en er komt iemand langs, dan staat die meteen binnen. Maar als je een tuin hebt, zie je diegene eerst door het tuinhekje binnenkomen. Je hebt een buffer, waardoor je kunt denken: ik ga even naar buiten. Zo kun je bijvoorbeeld ervoor kiezen om op andere dagen op kantoor te komen.
Is het slim om van baan te veranderen of kun je beter je eigen perceptie op je werk veranderen?
Beide, dat hangt vooral af van hoe ver de emmer al vol is, wat er nog kan. En of mensen wel echt blij worden van hun werk. We zetten bijvoorbeeld dan een (kern)talentenanalyse in, waarmee ze inzicht krijgen in wat echt bij hun past. Daaruit komt wat je grote en kleine talenten zijn. Dat kan echt een herijkpunt zijn, dat je erachter komt dat je al heel lang werkt in je kleine talenten. En soms komen mensen erachter dat het werk dat ze doen wel goed past, maar dat een andere organisatie zoeken beter is. Daar ondersteunen we dan bij.
Lees ook dit artikel over het vergroten van je werkgeluk als HSP.
Meer lezen?