Lisette Lagendijk (38) is hsp-coach voor ouders van hoogsensitieve kinderen. Zelf is ze ook hsp’er, evenals haar zoontje Dylan.
Hoe lang weet je al dat je hoogsensitief bent?
Eigenlijk nog niet zo heel erg lang. Ik heb twee jaar geleden een burn-out gekregen. Toen ik thuis kwam te zitten, ben ik per toeval via het internet op het onderwerp hooggevoeligheid gestuit. Ik dacht: dat is sprekend onze zoon Dylan. Hij is nu bijna vier jaar en vanaf zijn geboorte werken de dingen bij hem wat anders dan anders. Pas later realiseerde ik me dat ik mezelf er ook in herkende. Toen ben ik er echt mee aan de slag gegaan. Door mijn burn-out was mijn zelfbeeld wel heel erg slecht, en nu pas besef ik hoe dat zo is gekomen. Ik begon bij de ouderacademie van Floor van Lier, daar zag ik ook hoeveel ouders worstelen en vond ik heel veel herkenning voor mezelf en Dylan. Dat heeft me zo enthousiast gemaakt. Ik woon in Heerde, bij Zwolle, en daar ervaar ik wel weerstand als ik het over hoogsensitiviteit heb. Ik wil de ouders hier in de omgeving helpen om te zien welke mooie eigenschap het is en als je vroeg genoeg begint met je kind, hoeven ze er later geen last van te hebben in de zin van dat ze gaan uitvallen of zich teveel gaan aanpassen. Dan kunnen ze hun eigen weg goed vinden.
Kun je wat meer vertellen over de weerstand die je ervaart in jouw omgeving?
Toen ik er net achter was dat ik hoogsensitief was, gebruikte ik het als een soort excuus: ‘Ik ben hoogsensitief, dus jullie moeten je aanpassen’. Daar reageerde mijn omgeving niet zo goed op. Nu doe ik dat anders, ik geef gewoon aan wat de behoeftes zijn. Ik zeg dan bijvoorbeeld op een feestje: ‘Ik zie dat het voor Dylan te veel is, zijn hoofd loopt gewoon vol, dus wij gaan nu naar huis’. Dan krijg ik ook wel weerstand, mensen zeggen dan bijvoorbeeld: ‘Elk kind wordt toch druk van een feestje?’. ‘Ja, dat klopt’, zeg ik dan, ‘maar ik kies er dan voor om naar huis te gaan’. Dan voel je wel dat mensen vinden dat je eigenlijk het kind zijn plezier vergalt, en dat het gewoon niet netjes is om snel weer te vertrekken.
Welk proces ben jij zelf doorgegaan sinds het moment dat je erachter kwam dat je hsp’er bent?
In het begin was ik blij dat het beestje een naam had. Ik dacht, als ik maar zeg van: ik heb hier last van en daar ligt het aan, dan zal de omgeving me wel begrijpen en zich aanpassen. Maar zo werkt dat helemaal niet, want ik zat veel te veel om me heen te kijken. Mijn omgeving moest veranderen, want dan zou het beter gaan met mij. Gaandeweg kwam ik erachter dat het zo niet werkt. Ik moet zelf veranderen en dan verandert de omgeving vanzelf. Als ik iets niet opdring, dan accepteren ze het eerder.
Ik zag dat meer ouders dit deden, die zeiden: ‘Mijn kind is hoogsensitief en daar gaat het allemaal wat anders mee’. Ik herkende mezelf in de beginfase daarin. Ik dacht: daar is echt nog wat hulp nodig. Ik kon deze ouders helpen door te zeggen: ‘Gebruik de hoogsensitiviteit niet als excuus. Kijk eerst naar jezelf en probeer het voor jezelf op orde te hebben, dan gaat het vanzelf naar de buitenwereld ook wel. Als je je eigen grens maar gaat stellen, en niet verwacht dat de omgeving jouw grenzen gaat kennen.’
Mijn omgeving moest veranderen, dacht ik, dan zou het vanzelf beter gaan met mij
Ik voelde me altijd wel anders dan anderen. Ik ben opgegroeid met drie zussen, en zij konden veel meer ondernemen dan ik. Ik dacht altijd al: waarom kan ik dat niet? Toen ik achter het begrip hoogsensitiviteit kwam, begreep ik dat dat de reden was. Ik dacht: nu ik weet wat het is, krijg ik meer energie. Maar dat bleek toch niet zo te zijn. Nu leg ik me er maar wat meer bij neer. Ik kijk nu meer naar: wat kan ik wel, binnen mijn eigen grenzen?
Hoe merkte je dat je zoon hoogsensitief was?
Eigenlijk merkte ik dat al vrij snel na de geboorte. Ik kon bijvoorbeeld niet stofzuigen overdag als hij sliep, want dan werd hij meteen wakker. Het moest muisstil zijn, anders kon hij niet slapen. Als we ergens anders naartoe gingen, bleef hij altijd wakker. Hij wilde alleen maar in zijn eigen bed slapen. Anderen vonden dat we hem teveel verwenden. Hij begon soms te huilen zonder dat we konden bedenken wat de reden zou kunnen zijn. Anderen zeiden: ‘Laat hem maar een tijdje huilen, hij houdt vanzelf op’. Maar dat was dan niet zo. Of als het heel druk was in de woonkamer, was hij van slag, en de dag erna ook. Wij vroegen ons echt af wat er aan de hand was.
Er was geen land meer te bezeilen met Dylan, hij was zo brutaal. En aan de andere kant ging hij zelf al naar de gang als hij er alleen maar aan dacht om iets fout te doen. Als Dylan bijvoorbeeld aan tafel geen stukje kaas mocht snoepen, maar papa mocht het wel, dan ging hij helemaal door het lint. Het werkt allemaal net iets anders bij Dylan, en ik zag ook soms in zijn ogen: ‘Help mij!’. Als gevoelige ouder kun je die signalen goed lezen. Maar dat kan ook een nadeel zijn, want dan ben je soms te lief. Waardoor het kind denkt: ik grijp mijn kans!
Toen ik ook nog een burn-out kreeg, zijn we hulp gaan zoeken bij het Centrum voor Jeugd en Gezin. Maar daar hadden ze niets met het begrip hoogsensitiviteit. Toen ben ik naar Floor van Lier gegaan, en daar heb ik heel veel aan gehad. Ik ga nu ook een opleiding bij haar volgen.
Wat zijn de meest voorkomende dingen waar ouders met hoogsensitieve kinderen tegenaan lopen?
Wat je veel ziet is dat kinderen zich keurig gedragen op school of op een feestje, maar dat ze zodra ze thuis zijn, bijna onhandelbaar worden. Ze krijgen dan bijvoorbeeld een woedeaanval. Ouders vragen zich dan af: hoe kan dit? Het kind is dan overprikkeld geraakt en moet zich ontladen. Wat je ook ziet is dat hoogsensitieve kinderen het ene moment heel blij zijn, en het moment daarna heel verdrietig. En het kind weet zelf vaak niet waarom het ineens zo verdrietig is. Het kan dan zijn dat het kind emoties van anderen heeft overgenomen.
Heb je nog tips voor ouders met hoogsensitieve kinderen?
Vertrouw op je gevoel. Veel mensen weten nog niet echt wat hoogsensitiviteit is. Dus ze gaan naar een huisarts of hulpverlener, of hebben gesprekken op school. Als je gevoel dan zegt: het werkt niet, het klopt niet, vertrouw daar dan op en ga verder kijken. Op scholen willen ze best graag een diagnose stellen voor een aandoening, want dan krijgen ze subsidie. Ga als ouder niet klakkeloos doen wat de leraren zeggen als je het er niet helemaal mee eens bent. Het is als ouder belangrijk dat je in gesprek blijft met je kind. Iedere levensfase heeft weer wat anders nodig. Als je net denkt dat alles wel goed loopt, kan het zomaar zijn dat er weer iets anders speelt. Als je ziet dat het kind ergens mee zit, probeer het erover te hebben.
Het kan ook zijn dat je jezelf er toch op betrapt dat je tegen je kind zegt: ‘Je went er wel aan, doe maar gewoon mee, stel je niet aan’. Dan kun je daar later nog wel op terugkomen en zeggen dat je toch wel gehoord hebt wat het kind niet wil of eng vindt. Het kind heeft dan toch het gevoel dat hij ertoe doet. Ook als je zelf, als hoogsensitieve ouder, overprikkeld bent en bijvoorbeeld hebt geschreeuwd, kun je daar later op terugkomen. En zeggen wat er aan de hand was. Het kind kan dan weer ontspannen. Kinderen mogen zien dat we ook niet perfect zijn. En verder is het heel belangrijk om je eigen grenzen aan te geven. Denk niet dat een ander weet wat jouw grenzen zijn. Als het kind overprikkeld is, heeft het geen zin om te straffen als het zich misdraagt. Het heeft dan meer zin om even te knuffelen, waardoor het kind weer wat rustiger wordt. Zelf probeer ik vaak te voorkomen dat het kind overprikkeld raakt, want dat voelt heel naar.
Wat zijn de leuke kanten van de hoogsensitiviteit van Dylan?
Hoe hij vol bewondering de wereld inkijkt, vind ik geweldig. Als je aan het wandelen bent en hij bijvoorbeeld zegt: ‘Kijk eens wat een mooi blad’. Dan ga je er zelf ook meer oog voor krijgen. Hij ziet veel meer en stelt vragen waar je zelf nog niet over na had gedacht.
Wat kun je zeggen over ouders waarvan er eentje niet-hsp’er is?
Ik denk dat het wel een mooie balans is. Het is soms wel lastig. De niet-hsp’er heeft vaak niet in de gaten dat het kind overprikkeld is en houdt er geen rekening mee. Maar de hsp’er is soms weer te soft en wordt door de partner weer even op het goede pad getrokken.
Moet je op school zeggen dat je kind hoogsensitief is?
Dat hoeft niet, vraag aan de docent wat hij aan gedrag ziet op school, en vertel wat je zelf aan gedrag ziet thuis. Je kunt dan overleggen of het beter kan. Veel hoogsensitieve kinderen zijn trouwens beelddenkers. Het onderwijs is daar nog niet zo erg op ingericht. Ze moeten hun beelden vertalen naar woorden, dat is best lastig. En ze proberen dat natuurlijk perfect te doen, en kunnen daardoor ook faalangst ontwikkelen.
Nog iets wat je wilt meegeven?
Geniet van je eigenschap. Je hebt het vermogen om heel erg te genieten van kleine dingen en daar heel vrolijk van te worden. En als hoogsensitieve ouder kun je goed meegaan in het spel van het kind en samen een intense band hebben.
Meer lezen?