Lennar Imandt is integratief psychotherapeut, gespecialiseerd in burn-out. Hij is zelf niet hoogsensitief, maar krijgt wel veel HSP’s in zijn praktijk. Die zijn namelijk een risicogroep als het om burn-out gaat.
Klopt het dat er steeds meer mensen met burn-outklachten zijn?
Het aantal mensen dat burn-outklachten heeft, stijgt. Volgens het CBS heeft 17% van de Nederlanders dit, tegen 14% in 2014. Christiaan Vinkers, een Nederlandse psychiater, relativeert dit wel goed, vind ik. Je kunt niet spreken over een epidemie, met de betekenis dat het heel snel om zich heen grijpt en de helft van de bevolking omvat. Maar het stijgt wel geleidelijk. Doordat er veel aandacht in de media is voor burn-out, zou je bijna denken dat het aantal enorm stijgt, maar dat valt dus wel mee.
‘Hoogsensitieve mensen hebben vaak afgeleerd om naar hun gevoel te luisteren’
Hoe kijk je als niet-hoogsensitieve persoon aan tegen hoogsensitieve clienten?
Wat ik als therapeut het allerbelangrijkste vindt is open zijn en een sfeer creëren waar mensen kunnen zijn wie ze zijn. Hoogsensitieve mensen hebben vaak in het verleden al vaak gehoord: doe niet zo flauw, even doorzetten. Die boodschap hoeven ze van mij niet nog een keer te horen. Dat heeft denk ik juist ervoor gezorgd dat ze het heel lastig hebben gevonden om te erkennen dat ze anders zijn dan anderen. Dat ze ergens niet tegen konden, dat ze ergens niet in mee konden, of dat ze eerder moe waren. Als dit zo is, kun je dat gewoon erkennen. Gisteren sprak ik een vrouw die weet dat ze hoogsensitief is. Daar heeft ze vroeger heel veel moeite mee gehad. In haar gezin was zij ook altijd degene die apart was, de anderen vonden dat ze altijd moeilijk deed. Ze is onlangs gescheiden, met drie kinderen, en voelt zich alleen. Ik raadde haar aan om in contact proberen te komen met mensen met dezelfde eigenschappen als zij, zodat je elkaar kunt begrijpen en niet veroordelen. Dat je daar wat steun uit kunt halen in deze moeilijke tijd.
Wat raadt je HSP’s aan die richting een burn-out gaan?
Als je burn-outklachten hebt, zul je keuzes moeten maken. Maar dat is vaak lastig, want je hebt een huis, je hebt kinderen, je hebt veel verantwoordelijkheden. Eigenlijk zeg je: ik heb allemaal klachten en die wil ik niet meer, maar ik wil er niks anders voor doen. Maar dat gaat niet. Je moet gaan praten met je baas of je moet iets regelen waardoor je werk anders wordt. En als dat allemaal niet kan, dan zit je vast. Eigenlijk moet je dan weggaan. En als je dat niet wilt, dan gaat er ook niets veranderen.
Heb je nog tips voor hoogsensitieve mensen?
Mensen moeten leren om zichzelf te accepteren zoals ze zijn. Als je een aantal eigenschappen hebt waardoor je gevoeliger bent dan iemand anders, dan is dat zo. Dat is je fabrieksinstelling, zo ben je geboren. Als je een alvleesklier hebt die niet goed werkt, kun je ook denken: dat wil ik niet, dat heb ik niet. Maar als je geen insuline spuit, ga je dood. Als HSP moet je herkennen dat het zo is en erkennen dat je zo in elkaar zit. Dat betekent ook: goed voor jezelf zijn. Compassie hebben. Mindfulness kan daarbij helpen. Je moet leren vertrouwen op het feit dat wat je gevoel aangeeft, dat dat bijna altijd klopt. Als je gevoel zegt: ik moet dit of dat doen, dat je erop kunt vertrouwen dat dit klopt voor jou.
Hoogsensitieve mensen hebben vaak afgeleerd om naar hun gevoel te luisteren. Ze denken: ik moet dit, ik moet dat, en zijn daardoor met hun aandacht vooral naar hun hoofd verschoven. Ze zijn eigenlijk, als een soort verdediging, heel rationeel geworden, terwijl ze dat van nature niet zijn. Dat je ervoor kunt kiezen om ook je gevoel te betrekken als je bijvoorbeeld een beslissing wilt nemen. Als je iets gevraagd wordt, dat je dan zegt: ‘Daar moet ik even over nadenken’. Je zegt dan eigenlijk: ‘Stop’. In plaats van dat je meteen zegt: ‘Ja, is goed’, en dat je naderhand denkt: hoe ga ik dat allemaal voor elkaar krijgen? Hoogsensitieve mensen zijn vaak gericht op harmonie, kunnen moeilijk nee zeggen, moeilijk hun grenzen aangeven. Dat moet je gaan leren, assertief zijn en durven zeggen: ‘Dat wil ik wel en dat wil ik niet’. Zonder voortdurend het gevoel te hebben dat je dan iemand afwijst en dat dat heel erg is. Goed voor jezelf zorgen is heel erg belangrijk.
Dat je gevoelig bent voor prikkels kan natuurlijk heel lastig zijn. Ik ken een HSP die in een flat woont, en aan alle kanten buren heeft die kabaal maken. Dat is best een moeilijk verhaal, want wat kun je redelijkerwijs verwachten aan leefgeluiden? En waar kun je iemand op aanspreken? Je moet op allerlei manieren met die prikkels omgaan, bijvoorbeeld door oordopjes te gebruiken.
Een leven zonder problemen leiden, kan niet. Pijn en verdriet horen bij het leven. Het is gemakkelijker om te accepteren: soms is er pijn, en soms niet, en zo is dat nu eenmaal. Maar om op dat punt van aanvaarding te komen, is nog niet zo gemakkelijk.
Meer lezen?