Wat is de betekenis van hoogsensitiviteit?

De algemene definitie van hoogsensitiviteit is dat je extra gevoelig bent voor prikkels, dat je die diepgaand verwerkt en dat je er een intense reactie op hebt. Dus waar een ander in een bepaalde situatie drie signalen ontvangt, ontvangt de hoogsensitieve persoon er tien. 

Subtielere details worden ook waargenomen en deze starten ook in onze gedachten een heel proces. Herinneringen en associaties komen bovendrijven, verbindingen worden gelegd. Hierdoor wordt de situatie intenser ervaren. Een hoogsensitief persoon vindt iets eerder heel vervelend of juist heel fijn.

Moeilijk vergelijken met een ander

Toch is deze definitie ook een beetje vaag. Het is immers relatief: hoe weet je wat een ander precies ervaart? En hoe weet je dat jij meer signalen waarneemt dan een ander? Nu is het wel zo dat met hersenonderzoek is aangetoond dat hoogsensitieve personen (HSP’s) meer hersengebieden gebruiken dan niet-HSP’s in een bepaalde situatie, èn dat de hersengebieden intenser gebruikt worden. Er wordt in dezelfde situatie meer energie gebruikt door de HSP om de situatie gedetailleerder te duiden. Dit is een soort fabrieksinstelling, zo is het zenuwstelsel van hoogsensitieven ingericht. 

Er is geen objectieve meting

Er is geen objectieve manier om te bepalen of iemand hoogsensitief is. Je kunt het niet meten in het bloed of aan de hand van DNA. Je kunt het vaststellen via een zelftest, of een psycholoog kan bepalen dat je het bent. Maar het blijft een beetje inschatten, er is geen hard bewijs voor. Als iemand het je moeilijk wil maken, is het lastig te bewijzen dat je hoogsensitief bent. Want je kunt jezelf hoogsensitief noemen als je aan een aantal criteria uit een lijst voldoet. Dat kan een heel andere set zijn dan je buurman die ook hoogsensitief is, maar net aan de andere criteria voldoet dan jij. Zo dacht ik soms bij mensen: jij bent niet hoogsensitief, want je bent heel anders dan ik. Bijvoorbeeld een kennis die heel hard praat, waarom zou je dat doen als je gevoelige zintuigen hebt? Of een kennis die vooral over zichzelf wil praten, terwijl HSP’s toch juist goed kunnen luisteren en oog hebben voor anderen? 

Het gros van de hoogsensitieven is introvert, zoekt graag de rust en stilte op en is meegaand van aard. Maar dit geldt niet voor alle HSP’s

Uitleggen wat het is

Als ik aan iemand uitleg wat voor werk ik doe, ontkom ik er als redacteur van HSP magazine vaak niet aan om uit te leggen wat hoogsensitiviteit is. En, een beetje afhankelijk van wie ik voor me heb, dat valt me niet altijd mee. Tegen de nuchtere werkman bij mij aan de keukentafel begin ik al gauw de boel een beetje af te zwakken: dat zijn gewoon gevoelige mensen, net zoals je ook driftig of zwaarmoedig kunt zijn. En het heeft niet altijd iets te maken met paranormaal begaafden, want dat misverstand steekt ook vaak de kop op: dat hoogsensitieve mensen meer kunnen waarnemen tussen hemel en aarde. Ik kan dat niet, bij mij zijn het kleine dingen zoals lichaamstaal, oogopslag, toonhoogte en snelheid van ademhalen die mij iets vertellen over iemand anders. 

High Sensation Seeker

De High Sensation Seeker (HSS) wil graag nieuwe dingen ondernemen, terwijl de rustzoeker meer van regelmaat en routine houdt. Ongeveer 30% van de hoogsensitieven is een HSS. Zij gaan op zoek naar fysieke kicks en avontuur, ze willen nieuwe ervaringen opdoen en houden van vernieuwing en verandering. Ze zijn geneigd te kiezen voor ontremmende bezigheden zoals feesten, flirten, gamen en drank- en drugsgebruik. Ze vervelen zich snel en hebben behoefte aan uitdagende prikkels om zich goed te voelen. Op het eerste gezicht zou je niet snel denken dat iemand met deze kenmerken tegelijkertijd hoogsensitief is. Toch hebben zij andere kenmerken gemeen. Zo zorgen ze er bij spannende bezigheden wel voor dat het goed voorbereid en veilig is. Ze hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel. En ook de HSS kan overprikkeld raken, dat is een moeilijk evenwicht om te zoeken: moet ik gas geven of op de rem trappen? Bij een HSS is rust nemen namelijk niet altijd de beste oplossing: er kan ook juist behoefte zijn aan nieuwe, voedende ervaringen om weer het gevoel te krijgen van ‘ik leef!’. Toch kan er ook bij hen een behoefte zijn aan zich terugtrekken, ze kunnen snel gestrest worden door overprikkeling en bekijken vooraf mogelijke scenario’s voordat ze ergens aan beginnen. Ook zij hebben gevoelige zintuigen, een sterk ontwikkelde empathie en denken diep na. Onder High Sensation Seekers komt hoogbegaafdheid ook meer voor.

Extravert

Ongeveer 30% van de hoogsensitieven is extravert. Extraverte mensen zijn graag in de buurt van anderen, daar krijgen ze energie van. Ze hebben vaak de behoefte om te delen wat er in hen omgaat. Een hoogsensitieve extravert kan heel druk zijn, omdat hij heel veel prikkels binnenkrijgt en dat ook graag wil delen. Dat kan ook vermoeiend voor hemzelf zijn. Extraverten praten graag met iedereen en gaan graag naar grote sociale gelegenheden. Ze durven hun persoonlijkheid bloot te leggen, zijn trots op hun successen en hebben geen moeite met het tonen van hun vaardigheden. Daarom kunnen ze zichzelf goed verkopen en klimmen ze ook gemakkelijk op de carrièreladder. Introverte mensen richten zich minder op de buitenwereld maar meer op hun eigen gevoelens en interne belevingswereld.
Elaine Aron in haar boek Hoogsensitieve personen: ‘Toch is het voor extraverten ook moeilijk om met andere bronnen van overprikkeling om te gaan, zoals een lange werkdag of te lang rondlopen in de stad. Overprikkelde extraverte HSP’s mijden het gezelschap van anderen om bij te komen. Dit in tegenstelling tot extraverte niet-HSP’s: zij ontspannen zich juist beter met andere mensen om zich heen.’

Strong-willed

Hoewel het grootste deel van de HSP’s meegaand is, zijn er ook strong-willed hoogsensitieve personen. Zij hebben een heel sterke interne koers en een sterk moreel kompas. Waar meegaande HSP’s het risico lopen om door een ander meegetroond te worden, weet de strong-willed HSP precies wat hij zelf wil. Voor ouders kan het een uitdaging zijn om zo’n kind te hebben, omdat het sterk gelooft in de eigen zienswijze. Aan de andere kant hoef je minder bang te zijn dat je kind door anderen wordt meegesleurd in onveilige situaties: dit kind vaart zijn eigen koers.

Esther Bergsma op www.hoogsensitief.nl: ‘Hoogsensitieve mensen die ook strong-willed zijn ervaren vaak een innerlijke strijd. Ze voelen dat ze iets op een bepaalde manier willen, maar kunnen zich ook goed inleven in de belangen van anderen. De eigen wil neemt vaak de overhand, maar het inzicht in de ander resulteert soms in schuldgevoelens. Ondanks de stoere buitenkant kunnen deze mensen dan ook zeer kritisch op zichzelf zijn.
Als je strong-willed bent, HSP en extravert, zal je heel makkelijk en duidelijk uitkomen voor je standpunten. Je bent ook een leider, doordat je mensen mee kunt nemen in je zienswijze. Je inlevingsvermogen helpt je bij het overtuigen, maar zorgt er ook voor dat je je af en toe rot voelt over je drammerigheid. 
Ben je introvert, HSP en strong-willed dan doe je je zin, zonder daarbij anderen per se te willen overtuigen. Dat maakt je voor anderen vaak wat ongrijpbaar. Je houdt niet van de confrontatie, dus probeert in harmonie toch te doen wat je zelf wilt.’

Meer lezen?